Değişik dillerde birbirinin tercümesi olarak kullanılan false friend, faux amis, falsaj amikoj, falsche Freunde, fałszywi przyjaciele, lojnıye druzya terimlerini tabii ki Türkçeye kimse “sahte dostlar” diye çevirmiyor. Türkçede “yalancı eşdeğerler”, “sahte karşılıklar”, “sözde denkteşler” ifadeleri ile karşılanan bu terim “iki dilde aynı kökten gelen ancak farklı anlamlara sahip kelimeleri” anlatıyor. Ortak kelimeleri olan dillerde sık görülen bir durumdur. Bu meseleyi, aynı kökten gelen ve anlamları değişmiş bolca ortak kelimeye sahip olan Türk dilleri açısından inceleyerek Türkolojinin gündemine getiren de Prof. Dr. Mustafa Uğurlu.
Türkçe eşik, diğer bazı Türk dilinde “kapı” anlamındadır; Türkçe gün, diğerlerinde “güneş”; kol “el” vb. Ve Türk dilleri arasındaki bu sahte denklikler kelimlerin anlamları ile sınırlı değil; ekler, kelime frekansları, fiillerin valenc’i gibi konularda da bu durum görülür.
Ancak Türk dilleri ile ilgili olarak bu konuda pek fazla araştırma olmadığını <http://www.lipczuk.buncic.de/index.htm> adresinde bulunan
“An on-line hypertext bibliography on false friends” adlı enteresan çalışmadan öğreniyoruz. Çünkü en son 2006’da güncellenmiş olan bu listede Türk dilleri ilgili hiçbir çalışma bulunmuyor.
Bu bibliyografik çalışma Szczeciń [Şçeçin oku.] Üniversitesi öğretim üyelerinden Ryszard Lipczuk’un eserine dayanılarak hazırlanmış.
Ben de sahte dostlar terimine karşılık, Türk dilleri arasında tercümelerde çok yanılmaya sebep oldukları için, “yanıltıcı denklik” terimini öneriyorum.
Bir de kısaca false cognates‘ten bahsedeyim: Bunlar da iki dilde ortak kelimelerden fonetik olarak benzer olan ama kökenleri, anlamları alakasız olan kelimeler. Mesela Türkçe “direk”, İngilizce “direct” kelimeleri. İspanyolca para “için”, Türkçe para malum. Genelde bu false cognate‘ler yeni dil öğrenenlerin pek bir gülüşmeyi sevdikleri kelimelerdir.
Yorum bırakın